آفازی چیست؟

آفازی یک اختلال زبان عصبی و اکتسابی است که در نتیجه آسیب به مغز (معمولاً نیمکره چپ) ایجاد می‌شود. آفازی شامل درجات مختلفی از اختلال در چهار زمینه اصلی است: 1. بیان 2. درک 3. نوشتن 4. خواندن

مجموعه علائم هر فرد ممکن است منجر به از دست دادن توانایی ارتباط به عنوان ابزاری برای مشارکت در جامعه شود. فرد مبتلا به آفازی اغلب دارای مهارت‌های شناختی غیرزبانی نسبتا دست نخورده‌ای است (حافظه و عملکرد اجرایی). اگرچه آسیب‌ مهارت‌های شناختی ممکن است همراه با آفازی رخ دهد.

نتیجه آفازی به طور قابل توجهی از فردی به فرد دیگر متفاوت است. مهم‌ترین شاخص‌های تعیین کننده بهبودی در طولانی‌مدت، شدت آفازی اولیه، محل و اندازه ضایعه است. سایر عوامل پیش‌بینی کننده بهبودی در طولانی مدت شامل سن، جنسیت، سطح تحصیلات و سایر بیماری‌های همراه است.

از عواملی که ممکن است بر بهبود آفازی اثر منفی بگذارند می‌توان به افسردگی پس از سکته و انزوای اجتماعی پس از شروع آفازی اشاره کرد.

بروز و شیوع:

آفازی پس از سکته مغزی در افراد مسن بیشتر است. 15 درصد از افراد زیر 65 سال بعد از اولین سکته مغزی ایسکمیک آفازی را تجربه می‌کنند. این درصد برای افراد 85 سال به بالا به 43 درصد افزایش می‌یابد.

تفاوت قابل توجهی در بروز آفازی در مردان و زنان مشاهده نشده است. با این حال، برخی از داده‌ها نشان می‌دهد که ممکن است تفاوت‌هایی بر اساس نوع و شدت آفازی وجود داشته باشد. به عنوان مثال، آفازی ورنیکه و آفازی گلوبال بیشتر در زنان و آفازی بروکا بیشتر در مردان رخ می‌دهد.

علائم و نشانه های رایج آفازی:

• اختلال در زبان بیانی:

o مشکل در بازیابی کلمات (Anomia)

o صحبت کردن همراه با وقفه و یا تلاش و تقلا

o صحبت کردن با تک کلمات (مثلاً نام اشیا)

o صحبت کردن با عبارات کوتاه و پراکنده

o حذف کلمات کوچکتر مانند حروف اضافه (گفتار تلگرافی)

o اشتباهات گرامری

o قرار دادن کلمات در ترتیب اشتباه

o جایگزین کردن صداها یا کلمات

o ساختن کلمات

• اختلال در زبان درکی:

o مشکل در درک جملات و عبارات بیان شده

o نیاز به زمان بیشتر برای درک پیام‌های گفتاری

o ارائه پاسخ‌های غیر قابل اعتماد به سؤالات “بله یا خیر”.

o ناتوانی در درک گرامر پیچیده (به عنوان مثال: “سگ توسط گربه تعقیب شد.”)

o درک گفتار سریع (مثلا اخبار رادیویی یا تلویزیونی) بسیار سخت است.

o مشکل در درک ضرب‌المثل‌ها و اصطلاحات

o عدم آگاهی از خطاها

• اختلال در نوشتن (Agraphia):

o مشکل در نوشتن یا کپی حروف، کلمات و جملات

o فقط نوشتن تک کلمات

o جایگزینی حروف یا کلمات

o نوشتن هجاها یا کلمات بی‌معنی و یا همراه با غلط املایی

o نوشتن جملات تکراری بدون معنی

o نوشتن جملات با دستور زبان نادرست

• اختلال در درک مطلب و خواندن (Alexia):

o مشکل در درک مطالب نوشته شده

o مشکل در تشخیص برخی کلمات

o ناتوانی در خواندن کلمات

o جایگزینی کلمات با یک کلمه مرتبط دیگر (مثلا “صندلی” به جای “نیمکت”)

علل رخ دادن آفازی:

آفازی در اثر آسیب به مراکز مسئول مهارت‌های زبانی مغز ایجاد می‌شود. در بیشتر افراد، این مراکز زبانی در نیمکره چپ قرار دارند، اما در افرادی که نیمکره راست برای زبان غالب است آفازی می‌تواند در نتیجه آسیب به نیمکره راست نیز رخ دهد.

علل شایع آفازی عبارتند از:

1. سکته: شایع ترین علت آفازی 2. آسیب مغزی در اثر ضربه به سر 3. تومورهای مغزی 4. جراحی مغز 5. عفونت‌های مغزی
2. بیماری‌های عصبی پیشرونده (مانند زوال عقل)

نقش آسیب شناس گفتار و زبان در آفازی چیست؟

آسیب شناسان گفتار و زبان (SLP) نقش اصلی را در غربالگری، ارزیابی، تشخیص و درمان افراد مبتلا به آفازی ایفا می‌کنند. این نقش شامل خدمات بالینی و آموزشی است:

• ارائه اطلاعات جهت پیشگیری، به افراد و گروه‌هایی که در معرض خطر آفازی هستند.
• آموزش سایر متخصصان در مورد نیازهای افراد مبتلا به آفازی و نقش گفتاردرمانگرها در تشخیص و مدیریت آفازی.
• غربالگری افرادی که دارای مشکلات زبانی و ارتباطی هستند و تعیین نیاز به ارزیابی بیشتر و یا ارجاع
• انجام یک ارزیابی جامع از نظر فرهنگی و زبانی مرتبط با زبان و ارتباطات
• تشخیص وجود یا عدم وجود آفازی
• مراجعه به سایر متخصصین جهت تسهیل دسترسی به خدمات جامع
• تدوین برنامه‌های درمانی، ارائه درمان، ثبت پیشرفت، و تعیین معیارهای تعیین کننده ادامه و یا عدم ادامه روند درمان.
• مشاوره با افراد مبتلا به آفازی و خانواده‌های آنها در مورد مسائل مرتبط با ارتباط و تسهیل مشارکت خانواده و زمینه‌های اجتماعی.

چگونه محیط را برای ارتباط فرد دارای آفازی تسهیل کنیم؟

• قبل از شروع مکالمه مطمئن شوید که توجه شخص را جلب کرده‌اید.
• نویز پس زمینه (تلویزیون، رادیو، افراد دیگر) را به حداقل رسانده یا حذف کنید.
• بلندی صدای خود را در سطح معمولی نگه دارید، مگر اینکه شخص خلاف آن را خواسته باشد.
• ارتباط را ساده اما بالغانه نگه دارید. ساختار جمله خود را ساده کنید و سرعت گفتار خود را کاهش دهید. بر کلمات کلیدی تاکید کنید. با فرد مبتلا به آفازی به گونه‌ای صحبت نکنید که احساس بدی پیدا کنند.
• به او زمان بدهید تا صحبت کند. جملات او را تکمیل نکنید و صبر داشته باشید.
• علاوه بر گفتار، با نقاشی، حرکات، نوشتن و حالات چهره ارتباط برقرار کنید.
• با سؤالات «بله» و «نه» با موفقیت ارتباط برقرار کنید.
• تمام تلاش‌های او برای صحبت کردن را تحسین کنید و خطاها را کم اهمیت جلوه دهید. از اصرار بر این که هر کلمه بی‌نقص تولید شود خودداری کنید.
• در صورت امکان او را در فعالیت‌های عادی شرکت دهید. افراد مبتلا به آفازی را از خانواده دور نکنید و آنها را در یک گفتگوی گروهی نادیده نگیرید. بلکه سعی کنید تا حد امکان آنها را در تصمیم‌گیری‌های خانواده مشارکت دهید. آنها را در جریان رویدادها قرار دهید، اما از تحمیل جزئیات روزانه به آنها خودداری کنید.
• استقلال او را تشویق کنید و از محافظت بیش از حد خودداری کنید.